Ο Ναπολέων

Ο Ναπολέων Βοναπάρτης (Napoléon Bonaparte, 1769–1821) ήταν στρατιωτικός ηγέτης και αυτοκράτορας της Γαλλίας, μία από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες της παγκόσμιας ιστορίας. Διαμόρφωσε σε τεράστιο βαθμό την Ευρώπη του 19ου αιώνα, μέσω πολέμων, μεταρρυθμίσεων και της εξάπλωσης των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης.

Βιογραφικά στοιχεία

• Γέννηση: 15 Αυγούστου 1769, Αιάκειο, Κορσική (λίγο μετά την προσάρτησή της από τη Γαλλία).
• Οικογένεια: Μεσοαστικής καταγωγής, ιταλογενής οικογένεια.
• Μόρφωση: Στρατιωτικές σπουδές στη Γαλλία – ξεχώρισε για τη μαθηματική του ευφυΐα και στρατηγική σκέψη.

Άνοδος στην εξουσία

Στρατιωτική καριέρα

• Ξεχώρισε κατά την Πολιορκία της Τουλόν (1793), όπου νίκησε τους βασιλικούς.
• Το 1795, κατέστειλε εξεγέρσεις στο Παρίσι και έγινε στρατηγός του στρατού του Εσωτερικού.
• Το 1796-1797, ηγήθηκε της νικηφόρας Ιταλικής Εκστρατείας κατά της Αυστρίας.

Αίγυπτος (1798)

• Επικεφαλής της Αιγυπτιακής Εκστρατείας: στρατιωτικά αμφιλεγμένη, αλλά σημαντική για τις επιστημονικές αποστολές και την ανακάλυψη της Στήλης της Ροζέτας.

Πραξικόπημα του 18ου Μπρυμαίρ (1799)

• Εκμεταλλεύτηκε την πολιτική αστάθεια και κατέλαβε την εξουσία, εγκαθιδρύοντας το Κονσουλάτο με τον ίδιο ως Πρώτο Ύπατο (de facto δικτάτορας).

Αυτοκρατορία

• 1804: Ανακηρύσσεται Αυτοκράτορας των Γάλλων (Napoléon Ier), με τη σύμφωνη γνώμη του λαού μέσω δημοψηφίσματος. Στέφθηκε από τον Πάπα, αλλά τοποθέτησε μόνος του το στέμμα στο κεφάλι του.

Ναπολεόντειοι Πόλεμοι (1803–1815)

Ο Ναπολέων επιχείρησε να εδραιώσει μια παγκόσμια Γαλλική αυτοκρατορία. Οι βασικές συγκρούσεις:

Σπουδαιότερες μάχες:

• Austerlitz (1805) – Θριαμβευτική νίκη κατά Ρωσίας και Αυστρίας. Αποκορύφωμα της στρατηγικής του δεινότητας.
• Jena (1806) – Νίκη κατά των Πρώσων.
• Friedland (1807) – Καταστροφή ρωσικού στρατού.
• Wagram (1809) – Νίκη κατά της Αυστρίας.
• Ρωσία (1812) – Καταστροφική εκστρατεία. Ο στρατός υπέφερε από το κρύο, την πείνα και τις ρωσικές αντεπιθέσεις. Από τις 600.000 στρατιώτες, επέστρεψαν λιγότεροι από 100.000.
• Leipzig (1813) – «Μάχη των Εθνών»: καταστροφή των γαλλικών δυνάμεων.
• Waterloo (1815) – Η τελική ήττα από συνασπισμένες βρετανικές και πρωσικές δυνάμεις.

Μεταρρυθμίσεις και παρακαταθήκη

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις:

• Κώδικας Ναπολέοντα (Code Napoléon): Νομικός κώδικας που καθιέρωσε την ισότητα ενώπιον του νόμου, την ατομική ιδιοκτησία και το κοσμικό κράτος.
• Αναδιοργάνωσε τη δημόσια διοίκηση, το τραπεζικό σύστημα και την εκπαίδευση.
• Εδραίωσε τη μεροκρατία – οι αξιώματα απονέμονταν λόγω ικανότητας, όχι καταγωγής.

Πολιτισμική επίδραση:

• Διέδωσε τις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης σε όλη την Ευρώπη: ισότητα, κατάργηση φεουδαρχίας, κοσμικό κράτος.
• Άσκησε επιρροή στην πολιτική και νομική εξέλιξη πολλών ευρωπαϊκών χωρών.

Πτώση και θάνατος

• 1814: Παραιτείται και εξορίζεται στην Έλβα.
• 1815: Επιστρέφει για 100 ημέρες, αναλαμβάνει ξανά την εξουσία → Μάχη του Βατερλό → οριστική ήττα.
• Εξορία στη Σάντα Ελένα (νησί στον Ατλαντικό).
• Θάνατος: 5 Μαΐου 1821, πιθανώς από καρκίνο στομάχου ή δηλητηρίαση.

Κληρονομιά

• Θεωρείται στρατιωτική ιδιοφυΐα, με επιρροή σε ηγέτες όπως ο Χίτλερ, ο Καίσαρας, ο Πέτρος ο Μέγας.
• Άφησε νομική και διοικητική κληρονομιά που επηρεάζει ακόμη σύγχρονα κράτη.
• Εμπνέει πλήθος έργων τέχνης, μυθιστορημάτων και ταινιών.
• Αν και πολλοί τον θεωρούν τύραννο, άλλοι τον βλέπουν ως φορέα εκσυγχρονισμού.