Η μάχη του Μαραθώνα

Η Μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) είναι μία από τις πιο καθοριστικές και διάσημες μάχες της παγκόσμιας ιστορίας, καθώς αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη νίκη των Ελλήνων ενάντια στην Περσική Αυτοκρατορία και απέδειξε ότι μια μικρή δύναμη, καλά εκπαιδευμένη και αποφασισμένη, μπορεί να υπερισχύσει μιας αριθμητικά ανώτερης.

Γενικά Στοιχεία

Χρονολογία: Σεπτέμβριος 490 π.Χ.
Τοποθεσία: Πεδιάδα του Μαραθώνα, 42 χλμ. από την Αθήνα
Σύγκρουση: Αθηναίοι & Πλαταιείς vs Περσική Αυτοκρατορία του Δαρείου Α΄
Αιτία: Αντίποινα των Περσών για την ελληνική βοήθεια στις Ιωνικές Πόλεις κατά την Ιωνική Επανάσταση (499–494 π.Χ.)

Οι Αντιμαχόμενοι

Αθηναίοι & Πλαταιείς

Διοικητές: Μιλτιάδης (στρατηγός), Καλλίμαχος (πολέμαρχος)
Δύναμη: περίπου 10.000 Αθηναίοι + 1.000 Πλαταιείς
Όπλα: οπλίτες με ασπίδες (ὅπλον), δόρατα, κράνη, θώρακες — βαριά οπλισμένο πεζικό
Τακτική: φάλαγγα, πυκνή παράταξη

Πέρσες

Διοικητές: Δάτης και Αρταφέρνης (υποστράτηγοι του Δαρείου)
Δύναμη: περίπου 20.000 – 25.000 στρατιώτες (πολλές πηγές αναφέρουν μεγαλύτερους αριθμούς, αλλά πιθανότατα υπερβολικοί)
Όπλα: ελαφρά οπλισμένο πεζικό, τοξότες, ιππικό
Τακτική: ταχύτητα, ευελιξία, χρήση τοξοβολίας από απόσταση

Στρατηγικό Πλαίσιο

Οι Πέρσες αποβιβάζονται στον Μαραθώνα με σκοπό να προελάσουν στην Αθήνα.
Οι Αθηναίοι, αντί να περιμένουν πίσω από τα τείχη, προελαύνουν να τους αντιμετωπίσουν στο πεδίο, πριν μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν το ιππικό ή να μεταφερθούν με τον στόλο στον Πειραιά.
Οι Σπαρτιάτες δεν συμμετείχαν, επειδή τελούσαν σε εορταστική περίοδο (Καρνεία) και δεν είχαν ξεκινήσει ακόμα.

Εξέλιξη της Μάχης

Διάταξη Μάχης

Οι Αθηναίοι τοποθετούν το κέντρο τους αραιότερα και ενισχύουν τα δύο άκρα.
Οι Πέρσες τοποθετούν τους δυνατότερους στρατιώτες στο κέντρο τους.

Η Επίθεση των Ελλήνων

Οι Αθηναίοι τρέχουν τα τελευταία 150 μέτρα προς τους Πέρσες για να αποφύγουν τη βροχή από βέλη.
Το ελληνικό κέντρο υποχωρεί σκόπιμα, ενώ τα πλάγια φτερά κυκλώνουν τους Πέρσες.
Οι Πέρσες περικυκλώνονται και σφαγιάζονται — πρόκειται για ένα από τα πρώτα παραδείγματα “διπλής υπερκέρασης” στην ιστορία!

Η Περσική Ήττα

Οι Πέρσες τρέπονται σε φυγή και προσπαθούν να επιβιβαστούν στα πλοία τους.
Οι Αθηναίοι επιστρέφουν αμέσως στην Αθήνα, τρέχοντας πίσω (~40 χλμ), ώστε να την υπερασπιστούν σε περίπτωση απόβασης.

Απώλειες

Πέρσες: περίπου 6.400 νεκροί
Αθηναίοι: 192 νεκροί (ανάμεσά τους ο Καλλίμαχος)
Πλαταιείς: περίπου 11 νεκροί

Ιστορική και Πολιτική Σημασία

Ψυχολογικό πλήγμα στους Πέρσες: για πρώτη φορά ηττώνται σε ανοιχτή μάχη από ελληνικές πόλεις.
Η Αθήνα καθιερώνεται ως κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη.
Η νίκη ενίσχυσε την αυτοπεποίθηση και το κύρος της δημοκρατίας, καθώς το στράτευμα βασίστηκε σε πολίτες και όχι σε ευγενείς ή μισθοφόρους.

Ο Θρύλος του Φειδιππίδη

Σύμφωνα με την παράδοση, ο ημεροδρόμος Φειδιππίδης έτρεξε από τον Μαραθώνα στην Αθήνα (περίπου 42 χλμ) για να αναγγείλει τη νίκη, λέγοντας «Νενικήκαμεν!» πριν πεθάνει από την εξάντληση.
Αυτή η παράδοση εμπνέει τον σύγχρονο Μαραθώνιο δρόμο.